Dit weekend 50 jaar geleden landde er een vierkoppige gitaarband uit Liverpool op Kennedy Airport in New York en veranderde de koers van de cultuur in de 20ste eeuw.
Dat weten we zeker, en sinds de dagen van Beatlemania krijgt die gitaarband de 'credits' voor de verandering van muziek, mode, cultuur en al het andere wat er toe deed in de 60er jaren.
De trans – Atlantische amusementsindustrie maakt zich klaar voor een lawine aan hommages en evenementen om deze verjaardag te herdenken. De naargeestige rock criticus Lester Bangs ging eens te keer tegen de nooit eindigende heruitgaven van het Beatles assortiment met de vraag: "Ik zou willen weten wat ik gemist heb door de Beatles niet te missen."
Het antwoord in de komende weken is 'heel veel': concerten, tentoonstellingen, forum discussies, documentaires, conferenties en een vooraf opgenomen Grammy huldiging waarin een 'reünie' van Paul en Ringo.
Voor de generatie die het geluk had om in de Beatlemania op te kunnen gaan, was het een uniek evenement, een keerpunt voor sommige.
Er zijn nog steeds veel Amerikanen van bepaalde leeftijd die je exact kunnen vertellen wat er gebeurde toen ze de Beatles voor het eerst zagen bij de Ed Sullivan Show op die kille Februari avond: "Ik zat 20 centimeter van het scherm, gillend."
De aanloop naar deze verjaardag lijkt een beetje op de voorbereidingen van de aankomst van de Beatles in 1964, toen er een constante stroom van weetjes, advertenties en promotie materiaal kwam die aankondigden "The Beatles komen eraan !"
Maar in plaats van radio bulletins, hoge - school roddel, en van die flyers die Capitol Records verspreidde om winkels op de hoogte te brengen, komt het nieuws tegenwoordig per mobiele telefoon en laptops, in web casts en berichten op het internet.
Als je de heruitzending mist van de Ed Sullivan Show dit weekend kun je het makkelijk terug vinden op talloze sites, maar in 1964 moest je een hele week wachten op de volgende Ed Sullivan Show. Dit kwam natuurlijk de spanning ten goede en verhoogde de verwachtingen van een volgende televisie uitzending die je niet mocht missen.
Wanneer ze zichzelf feliciteren bij deze viering, kun je dat de platenmaatschappijen en televisiemakers niet kwalijk nemen dat ze wat nostalgisch zijn over een tijd waarin de Amerikanen het moesten doen met 3 zenders en nog platen kochten.
In de weid verbreide en eindeloze expanderende digitale wereld, kan niemand de opwinding laten herleven van Beatlemania omdat het niet meer mogelijk is om de media zo te bepalen als de Beatles dat deden in 1964.
Wat begon als een Amerikaanse uitzondering op hun gewoonte, eindigde in een Britse Invasie van geïmporteerde muziek, mode en design wat alles van daarvoor wegvaagde en maakte dat de 'sixties' eruit zagen en klonken als de 'sixties'.
Andre Miljard
De triomf van de Beatlemania was in eerste plaats de triomf van de platen – het 45 toeren vinyl - plus een demonstratie van de potentie van die zich verspreidende cultuur die in waarde steeg.
De verjaardag van Beatlemania kan het einde markeren van dat tijdperk, toen platen iets waren die je koesterde. In de digitale wereld zijn muziek opname's goedkoop en een wegwerpartikel; je kunt je de duizelingwekkende opwinding niet meer voorstellen van dat je naar huis gaat met een kostbare kopie van "I Want to Hold Your Hand" met een MP3 download.
De verjaardag van Beatlemania zal zonder twijfel veel lof opleveren voor de muziekanten en hun tijdloze muziek. Maar wie waren de architecten van Beatlemania ?
Brian Epstein plande de campagne, verbeterde de uitstraling en maakte de deals ( een paar geniale, een paar niet). Boven alles zag hij de Amerikaanse markt als het hoogtepunt van succes: "We wisten dat Amerika ons zou maken of breken als wereldsterren… In feite heeft het ons gemaakt."
Beatlemania markeerde het overwicht van Britse televisie producenten die een nieuw soort muziek programma maakten – live, hectisch, boeiend – en maakte van de Beatles haar meest bekwame vaklieden.
Beatlemania werd aangedreven door de radio: geen kristalheldere uitzendingen vanuit het hoofdkantoor maar krakende, slordige AM, met gekke DJ's zoals Murray the K die zorgde voor een lopend commentaar over Beatlemania en zweepte de fans op tot waanzin.
Die kleine transistor radio's die de meisjes bij zich hadden verbond hen met een grotere club van Beatlesfans, een radio familie die zich hetzelfde kleedde , hetzelfde dachten en dezelfde obsessie deelden.
Vijftig jaar later ziet die groep mensen Beatlemania als een speciaal moment in de geschiedenis. De geest van verwachting hing in de lucht bij de mensen die op de Beatles stonden te wachten op Kennedy's :" Op het vliegveld kon je echt voelen dat er iets gebeurde… Het voelde als het begin van een aardbeving." En dat was het ook.
De Beatles raakten tieners zoals geen andere band daarvoor of erna, ze brachten de verblinding van hun fans boven het kopen en verkopen van een handelsmerk naar een aura van hoop en in een staat van transcendentie. In 1964 kon muziek je leven veranderen. Dat hebben de Beatles bewezen.
(Bron: edition.cnn.com)
(Vert.: Trix van Twist)
