Een must!...voor de extra's

Ik wist niet precies wat ik ervan moest denken toen ik de bioscoop verliet. Natuurlijk; mijn helden op een groot scherm met surround geluid is altijd een genot voor oor en oog. Maar ik bleef wel zitten met een leeg gevoel. Wat had ik nou precies gezien? En ben ik eigenlijk wijzer geworden? Op het toilet kwam ik andere Beatle-fans tegen en die hadden precies hetzelfde onbestemde gevoel. Schoorvoetend gaven we het elkaar toe. Dit was geen beste documentaire.

Iemand liet al de term 'brandhout' vallen. Dat gaat misschien wat ver, maar ik vrees dat het niet geheel onterecht is. Laat ik eerst beginnen met de positieve punten.

Als Ron Howard (docu-maker) iets heeft laten zien, dan is het wel dat The Beatles een ontzettend goede live-band was. Sommige beelden zijn prachtig opgepoetst (de Manchester Show uit 1963 spát werkelijk van je scherm) en het laat wederom duidelijk zien hoe belangrijk Ringo voor de band is geweest. Wat een (h)eerlijke manier van drummen heeft die man toch. Hilarisch zijn de beelden van een vrouwelijke fan met gigantische jampot-brilglazen die haast schuimbekkend roept dat Harrison zo'n 'sexy wenkbrauwen' heeft.

Radiojournalist 'Larry Kane' blijkt van onschatbare waarde te zijn wanneer je bedenkt dat hij de jongens tijdens de krankzinnige Amerikaanse tour (25 steden in 31 dagen!) in 1964 heeft gevolgd en rauwe veldopname maakte. Midden in het publiek beschreef Larry de hysterie van de fans en backstage interviewde hij John, Paul, George en Ringo, die midden in de storm zaten en geen kant op konden. Historisch materiaal dat goed bewaard dient te worden en dezelfde waarde heeft als de verzameling van de Amerikaanse folklorist Alan Lomax. Overigens behoorde Larry in eerste instantie ook tot het journalistenkamp dat behoorlijk op het viertal neerkeek.

De steeds terugkerende vraag van de pers was 'wanneer denk je dat het voorbij is'. Iedereen, inclusief The Beatles zelf, leek er vanuit te gaan dat de bubbel binnen no-time zou barsten. Ook is het mooi om te zien hoe hecht de jongens in de beginjaren waren en hoe zij zich staande hielden in die ongrijpbare mania en hoe moeilijk het uiteindelijk bleek te zijn om de tracks van Revolver live te kunnen spelen. De studio werd uiteindelijk de plek waar zij zich helemaal konden ontplooien. De evolutie van hun muziek in combinatie met de energieke live-shows vormt uiteindelijk de kern van de documentaire. 

Maar och jongens, wat heeft Ron Howard veel laten liggen. Te beginnen met de audio. Waarom horen we tijdens de prachtig opgepoetste beelden van de Manchester-show uit 1963, audio van de Hollywood Bowl show? Het originele geluid van Manchester bestaat gewoon en ofschoon Lennon niet 100 % zuiver zingt komt het de authenticiteit wel ten goede om dit te gebruiken. Om nog maar te zwijgen van de bonusfilm 'Live At Shea Stadium' (niet op de dvd overigens) waar op sommige momenten de plaatopname als audiobron wordt gebruikt! En waarom horen we steeds de verkeerde edit van Eight Days A Week, waarbij de drum niet sync loopt met de rest. Sinds Giles Martin dit verkloot heeft op het album '1' is dit opeens de standaard geworden. Dat kán toch niet?

Verder mis ik in het historisch plaatje nogal wat namen. Geen enkele vermelding van Nicol of Stuart Sutcliff. En waar is de ontmoeting met Dylan? Toch ook een belangrijk moment tijdens het tour-leven van The Beatles. Roadie Mal Evans wordt maar heel even benoemd terwijl hij toch een enorme grote rol heeft gespeeld. En wat een schande dat de dood van Epstein onbesproken blijft! Het blijft allemaal erg aan de oppervlakte en hoewel de titel iets anders doet vermoeden (The Band You Know, The Story You Don't) krijgen we geen andere inzichten en wordt iedere vorm van diepgang geschuwd. Terwijl dit toch echt materiaal zou moeten zijn voor de doorgewinterde fan. Want voor alle 'beginners' is er al zo vreselijk veel materiaal waaruit geput kan worden. Er wordt een tijd lang stil gestaan bij het segregatie verhaal (de jongens weigerde in Jacksonville te spelen voor een gesegregeerd publiek) maar eerlijk gezegd kende de insiders dit verhaal ook al van haver tot gort.

De documentaire kent een Amerikaanse inslag. Sterker nog; veel andere plekken in de wereld worden genegeerd of maar heel sporadisch behandeld. Alleen de Filipijnen wordt nog enigzins uitgebreid besproken, maar dat kan gezien de geschiedschrijving haast ook niet anders. Maar waarom wordt Hamburg zo vluchtig behandeld? Dé plek waar het live-werk van The Beatles zo tot wasdom is gekomen. En waarom wordt er niet wat dieper ingegaan op het Washington concert. Dat 'Coliseum' staat er nog steeds. Daar kun je tegenwoordig je auto in parkeren (in de originele setting! - http://edition.cnn.com/2013/01/18/travel/obscure-washington-dc/index.html). Waarom ga je als documentaire maker niet terug naar de plek met de mensen die destijds erbij waren? Onbegrijpelijke keuzes, als je het mij vraagt.

Maar het meest pijnlijk vind ik nog dat de opzet weer zo ontzettend braaf en gelikt is. Tijdens The Anthology kon ik men nog vergeven dat het verhaal suikerzoet werd opgetekend, maar je maakt me niet wijs dat behalve de laatste tour in 1966 er verder geen rare dingen gebeurde. Waarom blijven de erfgenamen en de overgebleven Beatles zo ontzettend voorzichtig in het verhaal? Zelfs de 'cripple' grappen die Lennon uithaalde op het podium worden zorgvuldig weggelaten of zelfs uit een bepaalde scene geknipt. Je reinste geschiedvervalsing! Angst voor vernietigende reacties in de hyper-correcte wereld waarin we leven?

Exra's

Toen ik afgelopen week de DVD kocht besloot ik er nog eens met een open blik naar te kijken maar helaas constateerde ik dezelfde tekortkomingen. Met enige tegenzin schoof ik de bonus dvd in de speler. Wat een ontzettend verschil met de documentaire! Hoewel het een allegaartje is en de extra's verder geen consistent geheel vormen, gaat men hier veel dieper in op de materie.

Words & Music

Een korte extra docu over het schrijvers duo Lennon en McCartney en het verhaal hoe de Beatle sound ontstond. Leuk overigens dat er steeds gerefereerd wordt aan het feit dat via de Liverpoolse haven onbekende R&B platen aan wal werden gebracht, hetgeen door Mark Lewishon in zijn laatste lijvige boek wordt betwist. Hoe dan ook; het geeft een prachtig inzicht in hoe de sound is ontstaan en het laat je weer even herinneren aan het feit dat de jongens in een zeer korte tijd zoveel klassieken hebben geschreven. Ongekend! Leuk overigens om Pete Asher even aan het woord te zien. Hij was de man die wereldpremiere te horen kreeg van 'I wanna hold your hand'.

Early clues to a new direction

Onder deze titel heeft Ron Howard volgens mij alles gegooid wat hij in de normale docu niet kwijt kon. We krijgen beelden te zien van hilarische persconferenties en hoe The Beatles omgingen met kortzichtige, domme vragen. In de vroege jaren zestig was er geen pop-pers, zoveel is duidelijk. En langzaam wordt ook duidelijk waar de typische Liverpoolse humor vandaan komt en waarom vrouwen zo verrukt reageren bij het zien van John, Paul, George en Ringo in de vroege jaren zestig.

Beatles Live 1963-1965

Het is duidelijk dat de overgebleven Beatles en erfgenamen geen liefhebber zijn van de 1966 tour. Het moment dat ze live niet op hun best waren. Daarom ligt waarschijnlijk de focus op de begin jaren. Zoals gezegd spatten de beelden van Manchester 1963 van je scherm maar er wordt geschiedvervalsing gepleegd door de Hollywood Bowl audio te gebruiken. Onbegrijpelijk. Hoogtepunt is Can't Buy Me Love tijdens de NME awards. Ingekleurd (heel aardig, niet optimaal) en wat een energie knalt hier van het podium! Onvoorstelbaar hoe strak de band is (terwijl ze zichzelf amper konden horen) en wat is de stem van McCartney hier toch grandioos! Als je de opwinding van die jaren zou moeten uitleggen dan is het laten zien van deze clip voldoende. Hier zit alles in. Vervolgens You Can't Do That uit de Melbourne show (1964). Wederom een pracht perfomance met een glansrol voor Lennon om uiteindelijk af te sluiten met Help in Manchester 1965. Dit snakt naar veel en veel meer. Er ligt, dat weet ik zeker, nog veel meer in de kluis om een dubbele dvd mee te vullen. Laten we hopen dat dit melkkoetje nog niet uitgemolken is en dit een voorbode mag zijn op meer materiaal. Maar goed, we kennen Apple inmiddels wel een beetje...

A Deeper Dive

Ja! Eindelijk! Diepgang! Weg met die Disney opsmuk en suikerzoete nostalgische verhaaltjes. En wat een heerlijke drie-en-veertig minuten krijgen we nu voor de kiezen. Het begint met het hoofdstuk Liverpool waarbij ik verrast ben om Allan Williams te zien! Dat had ik eerlijk gezegd niet verwacht op een dvd van een officiële Apple release. De man is volledig genegeerd tijdens de Anthology serie. Met nog maar vier tanden en een doorgezopen hoofd vertelt hij over de Cavern tijd en Hamburg. Hij stipt aan dat The Beatles in Duitsland en niet in Liverpool muzikaal gevormd zijn. Maar dat is nog niet alles. De ex-vrouw van Williams komt aan het woord en last but not least Barry Chang, de man die The Beatles naar Liverpool reed. Wat fantastisch om deze mensen eens aan het woord te laten in een officieel Beatle document! Gerechtigheid, want deze mensen hebben er immers voor gezorgd dat de jongens de eerste stappen hebben gezet in de professionele muziekwereld. Vertederend is ook het interview met Freda Kelly. Ik ben zelf een tijd geleden voor het eerst naar Liverpool gegaan en dat heerlijke gevoel kreeg ik weer bij het zien van al die beelden.

Drie Beatle fans (alledrie Amerikaanse vrouwen) mogen hun verhaal vertellen over hoe ze de jongens live aan het werk zagen. Een prachtige toegevoegde waarde waardoor je echt begint te begrijpen waarom die korte Beatle live mania zo aansloeg en wat het betekende voor de popmuziek. Pracht verhalen!

Ronnie Spector krijgt een apart hoofdstuk. En dat is meer dan terecht. Ze legt haarfijn uit hoe The Beatles reageerde op Amerika en hoe Amerikaans hun geluid in wezen is. Herinneringen aan Shea Stadium komen voorbij en een Japanse fotograaf staat uitgebreid stil bij het bezoek van The Beatles aan Tokio en hoe extreem-rechts reageerde op hun komst.

Tot slot is er nog een alternatieve opening van de film, waarin je meteen wordt meegenomen naar de 'grootsheid' van The Beatles. Het besef dat de muziek nog steeds fris is en wat er zich in een zeer korte tijd allemaal heeft afgespeeld. Er worden linkjes gelegd met onder andere Shakespear. Een veel betere, diepgaande opening dan de flauwe eerste minuten van de officiele documentaire. Wat een gemiste kans!

Conclusie

In alle eerlijkheid denk ik dat Ron Howard zich een beetje vergaloppeerd heeft. Er is zoveel te vertellen en er zijn nog zoveel kopstukken die het kunnen na-vertellen. Toch heeft hij de veilige weg gekozen en de diepgang overgelaten aan een versnipperende extra-dvd. Hebben de erfgenamen (Olivia vooral) een té grote vinger in de pap gehad? Ik geef eerlijk toe; je kan het als documentairemaker voor Beatle fans het nooit goed doen en het is ook complex om die hectische jaren te ordenen, maar na al die jaren en vooral The Anthology snakt de gemiddelde fan toch naar meer inzicht en achtergrond verhalen? Om nog maar te zwijgen van de onvergeefbare fout dat er weer Hollywood Bowl audio wordt gebruikt onder andere beelden. Breng dat nou toch eens rauw uit.

Echter. Het is prachtig en ontroerend om te zien hoe Paul en Ringo over elkaar praten, hoe Paul nu écht oud begint uit te zien (wat kraakt en piept zijn stem hier!) en alle live beelden van 1963 tot 1966. Het zijn verdomme wel The Beatles. En daar krijg ik het nog altijd warm van.

- Tim op het Broek - 18 november 2016