Hij schreef nooit een song, was nooit leider van een band en trad nooit op in een concert, maar Brian Epstein is een van de belangrijke mensen in de geschiedenis van de rock ‘n’ roll.
‘’Zonder zijn leiding in het begin en zonder zijn inzicht en relaties zou de wereld er nu heel anders uitzien. Zo simpel ligt het, heus,’’ zegt musicus Dave Swanson uit Cleveland.
"Epstein , weet je, heeft de Beatles ontdekt. En met zijn slim management hielp hij hen de grootste band in de rockgeschiedenis te worden"
‘’Brian Epstein heeft bedacht wat een rock ‘n’ roll manager kon zijn,’’ zegt Lauren Onkey, vice president onderwijs en algemene programma’s bij het Rock and Roll Hall of Fame en Museum in Cleveland.
‘’In de jaren ’50 zagen de mensen rock ‘n’ roll spelers niet als echte artiesten. Brian introduceerde professionalisme en overtuiging in het werk met de Beatles – hij respecteerde hen echt en vond dat wat zij deden echte kunst en cultuur was.’’
Epstein stierf in 1967 en zal op donderdag 10 april in New York worden opgenomen in de Rock and Roll Hall of Fame. Hij zal postuum de Ahmet Ertegun Award for Lifetime Achievement ontvangen – een prijs voor vijf verbazingwekkende jaren in de muziekindustrie. Een andere beroemde Engelse muziekmanager, Peter Asher, zal de speech houden bij deze installatie.
Hoe Epstein de Beatles ontmoette is een belangrijk hoofdstuk in de rockgeschiedenis.
Net als de Beatles was Epstein een geboren Liverpudlian. Het huis waar hij opgroeide op Anfield Road 27 in Liverpool is nu zelfs een hotel met de Beatles als thema en heet Epstein House.
Epstein is geboren in een vooraanstaande Joods gezin in 1934 en groeide op in dezelfde stad – zij het in betere buurten – als de band die hij later wereldberoemd zou maken. Na een verhuizing naar Southport in de Tweede Wereldoorlog keerde het gezin terug naar Liverpool waar Epstein in verschillende internaten werd opgenomen maar waar hij nooit bleek te aarden.
Hij ontwikkelde een liefde voor muziek, kunst en toneel, wat werd geaccepteerd door zijn familie die eigenaar was een keten van meubel- en muziekzaken, met o.a. de nu legendarische NEMS (North End Music Stores). Men zegt dat de vader van Paul McCartney daar ooit een piano heeft gekocht.
Na zijn examens was het Epsteins droom om de theaterwereld in te gaan en dus werd hij naar de Royal Academy of Dramatic Arts gestuurd waar hij inde klas zat met Peter O’Toole en Albert Finney.
Maar al gauw verliet hij de opleiding. Later vertelde hij aan de BBC dat hij ‘’te veel zakenman geworden was om te genieten van het student-zijn en ik vond het helemaal niet leuk om student te zijn.’’
Uiteindelijk keerde hij terug naar Liverpool waar zijn vader hem opdroeg om aan het hoofd te staan van de platenafdeling van de NEMS winkel op Great Charlotte Street. Epstein pakte de baan enthousiast aan en veranderde de winkel in een centrum voor popmuziek voor het grote aantal teenagers in noord Engeland. Toen de familie een tweede NEMS winkel opende in Whitechapel werd de jonge Epstein aangesteld als hoofd van de hele business.
‘’Het was DE platenzaak in het noorden van Engeland,’’ zegt Onkey. ‘’Brian was er bezeten van. Als een jongere binnenkwam en een plaat vroeg die hij niet had bestelde hij er tien van omdat hij wist dat dit het begin kon zijn van iets nieuws. Hij was er bezeten van dat hij de plaat niet kende en deed zijn best er meer over te weten te komen.’’
Hij werkte in de NEMS winkel toen hij voor het eerst hoorde van de Beatles, in het muziektijdschrift Mersey Beat. Toen hij te weten kwam dat de groep zou optreden - onder lunchtijd nog wel - in de welbekende Cavern Club wist hij dat hij er bij moest zijn.
De datum was 9 november 1961. Later vertelde Epstein over die gedenkwaardige dag:
‘’Ik was onmiddellijk geraakt door hun muziek, hun ritme en hun gevoel voor humor op het podium – en, zelfs later, toen ik ze ontmoet had, voelde ik me geraakt door hun charme. En het was daar dat het allemaal begon,’’ zei hij.
Epstein kwam iedere dag kijken naar The Beatles tijdens de optredens in de daaropvolgende drie weken. Uiteindelijk nodigde hij de band uit voor een vergadering op 3 december 1961 bij NEMS - een plek die ze allemaal kenden - en stelde voor om hun manager te worden.
Na verschillende vergaderingen gingen de band en hun ouders akkoord. Zo gingen zij in zee met de enthousiaste manager. De rest is geschiedenis.
Onder Epstein's leiding transformeerden The Beatles van een regionale act, met een groeiende maar bescheiden groep fans, naar supersterren. Hij deed dit op verschillende vlakken en startte met hun verschijning en persoonlijkheden.
Ondanks het feit dat hij geen achtergrond in muziekmanagement had, was Epstein wel bekend met verkoop en hoe je ergens voor de dag moest komen. Hij adviseerde hen meteen om zich anders te kleden, in pakken en met dassen, en vertelde hen dat ze niet meer moesten roken en drinken op het podium. Hij kwam ook met hun handelsmerk, het kapsel.
Epstein vertelde aan de BBC in 1964: "Ik moedigde hen in eerste instantie aan om hun leren jacks en spijkerbroeken uit te doen en na een tijdje mochten ze niet meer in spijkerbroeken verschijnen. Daarna kreeg ik ze zover dat ze truien droegen op het podium en uiteindelijk warden het pakken."
"Hij was erg geïnteresseerd in theater en bracht dat over op de The Beatles," zegt Onkey. "Toen hij ze zag, wist hij meteen dat ze iets speciaals hadden."
Epstein werkte ook aan de marketing van de muziek van de band, bewerkte de platenlabels in Londen en bracht de band uiteindelijk onder de aandacht bij George Martin en EMI's Abbey Road Studio's in mei 1962.
Volgens de geruchten dreigde Epstein om de zaken van NEMS met EMI te stoppen als het label niet met The Beatles in zee ging, maar Martin heeft dat altijd ontkend.
"Ze hadden deze veranderingen naar supersterren niet kunnen doen zonder Brian," zegt de geprezen fotografe Janet Macoska, een Beatles fan van het eerste uur.
"Hij kwam uit de hogere klasse en geloofde in de lagere klasse, maar getalenteerde, Beatles. Hij adviseerde hen over kleding, gedrag en simpele dingen als eten en cultuur, dingen die arme jongens uit Liverpool niet konden weten. Paul en George spraken hierover in interviews. Hij hield van hen en beschermde hen."
Epstein's management kende ook controversiële momenten, zoals het ontslaan van drummer Pete Best. Maar hij was het brein achter de twee belangrijke factoren hebben bijdragen aan het sterrendom van The Beatles.
De eerste factor was 'The Ed Sullivan Show' - de band mocht daar drie weken achter elkaar optreden in 1964. Dit bleek de belangrijkste gebeurtenis uit de geschiedenis van de band.
De andere factor was het verkopen van meer dan alleen de muziek. Epstein hielp The Beatles zichzelf - en hun imago's - te verkopen op alles, van broodtrommels tot posters, truien, buttons en meer. Hij tekende dan wel niet de meest winstgevende deals voor de band of zichzelf, maar als marketing tactiek was het briljant. Nooit eerder had de wereld zoiets gezien.
"Hij maakte merchandise van The Beatles en bracht zo meer geld in het laatje," zegt Macoska. "Veel mensen hadden kritiek op die deals, maar eerlijk is eerlijk: niemand had het eerder gedaan en dus was er geen handboek of richtlijn voor... Brian heeft het uitgevonden. Hij werd gemotiveerd door de liefde voor de band... het was dus niet perfect, maar wel puur."
Uiteindelijk stopten The Beatles met optreden en dat betekende dat Epstein veel minder werk had - zijn relatie met de band veranderde, maar stopte niet. Hij had teveel tijd over en Epstein werd depressief.
Volgens berichten experimenteerde hij met gokken en drugs en stierf hij aan een overdosis in Londen op 27 augustus 1967 op 32-jarige leeftijd. Het was slechts vijf jaar na zijn start met The Beatles, maar die vijf jaar hadden de band - en de wereld - veranderd.
Zoals Paul McCartney in 1997 tegen de BBC zei: "Als iemand de vijfde Beatle was, was het Brian. Mensen zeggen dat George Martin de vijfde Beatles is vanwege zijn muzikale betrokkenheid, maar Brian was - vooral in de begintijd - echt onderdeel van de groep."
(Bron: Cleveland.com)
(Vert. Theo de Wit, Ellen Clement)
