Vorige week donderdag was het 44 jaar geleden dat The Beatles hun beste — en zeker wereldwijd het meest besproken - album uitbrachten dat de titel kreeg ‘The Beatles’, maar dat bij miljoene mensen bekend staat als het ‘Witte Album’ omdat het een volledig witte albastkleurige hoes heeft.
30 Composities verdeeld over 2 LP’s, 90 minuten muziek, het epische en sprankelende Witte Album betekent een absolute piek in de popmuziek qua creativiteit en veelzijdigheid. De opnames gebeuren in meer dan zes tumultueuze maanden en dit terwijl The Beatles en de wereld daarbuiten uit zijn voegen barst en overspoeld wordt door onrustwekkende gebeurtenissen.
Op het album staat dan ook een gevarieerd muziekaanbod, regelrechte rock-and-roll, blues, reggae, country, en hier en daar hoor je flarden van avant garde.
Het album lijkt de snelheid waarmee de wereld draait en de vernietigingen die overal plaats hebben te weerspiegelen. 1968 Een verschrikkelijk jaar:
Martin Luther King en Robert Kennedy worden vermoord, de democratische conventie in Chicago zorgt voor extreem straatgeweld, in Frankrijk zijn er nationale stakingen, de Amerikaanse militairen vallen Vietnam binnen, Richard Nixon wordt president van de Verenigde Staten, de Sovjet-Unie valt Tsjecho-Slowakije binnen.
Ook in de persoonlijke levens van The Beatles hebben in dat jaar dramatische veranderingen plaats. Na zijn terugkeer uit India verlaat John Lennon zijn vrouw Cynthia en paradeert hij openlijk met de Japanese kunstenares Yoko Ono. Zij wordt zijn geliefde en artistieke partner, en hij moet afrekenen met de woede en het ongeloof van vele fans. Het ambitieuze Apple-imperium van The Beatles brokkelt af door slecht management en incompetentie.(Redactie en Feitenpolitie: dit vindt pas 1969 plaats.) George Harrison is het al jarenlang overheersende gedrag van Lennon en McCartney beu en geeft te kennen dat hij de groep wil verlaten.
(Redactie en Feitenpolitie: dit vindt pas in begin januari 1969 plaats.)
Paul wil de overleden Brian Epstein vervangen als de manager van de groep en jaagt daarmee de anderen op stang. Zelfs Ringo Starr, gefrustreerd door zijn lage status in de groep, verlaat de groep enkele weken. In de periode dat het album op de markt komt wordt John gearresteerd voor het bezit van drugs — dit zal later voor complicaties zorgen als hij naar de USA wil verhuizen. John en Yoko brengen een album uit waarbij ze compleet naakt op de hoes staan en waar op het vinyl oorverdovend gekrijs te horen is.
De relatie tussen John en Paul, het songschrijverduo dat de wereld veranderde, wordt heftig door elkaar geschud.
In 1968 zijn The Beatles zo enorm bekend, immens populair en invloedrijk, dat ze het niet nodig hebben om nog op tournee te gaan, ze hoeven zelfs geen promotie te maken voor de dingen die ze doen - hun naam en hun aanwezigheid zijn voldoende en zorgen zonder moeite voor publiciteit.
En ja hoor, welke andere popgroep kan een album uitbrengen met een volledig witte hoes, zonder een enkele foto en met allen de naam van de groep er op in reliëf aangebracht — en toch verkopen ze miljoenen albums?
Het mooi opgepoetste imago hoeft ook niet langer. In de zomer van 1968 zijn de drugsdelicten en de seksuele uitspattingen van The Beatles wereldwijd bekend. Hun kapsels worden wilder, en de vier knapen uit Liverpool hebben een imperium opgebouwd dat niemand echt voor mogelijk heeft gehouden. In amper vijf jaar, vanaf het onschuldige ‘Love Me Do’ en ‘She Loves You’, zijn The Beatles veranderd en hebben een metamorfose ondergaan.
Maar voor deze veranderingen en hun creativiteit moeten ze een hoge prijs betalen — The Beatles horen niet meer bij elkaar en vele fans van het eerste uur haken af wegen de drugsdelicten, wegens hun keuze voor de Indische religie en wegens andere rare invloeden. Het Britse establishment, ooit hun grootste fan en aanhanger, keert zich tegen hen.
Ondanks alles wordt het Witte Album hun onsterfelijk meesterwerk, hun magnus opus.
Criticasters van het Witte Album — en zo lopen er veel rond, zelfs George Martin — klagen dat de plaat te lang duurt en dat er te veel opvullertjes tussen zitten. Zij die van het album houden, strooien kwistig met lofuitingen en vinden het monumentaal, onvergetelijk, fenomenaal, fantastisch en zo meer.
Als conflicten en onrust kunnen zorgen voor zo veel creativiteit dan is het Witte Album een levend bewijs van dat adagium. Ze produceren niet alleen het Witte Album tijdens de chaotische zomer van 1968, maar ze zijn er ook in geslaagd de rudimentaire single ‘Hey Jude/Revolution’ tussendoor nog op te nemen en uit te brengen.
Nu duurt het voor rockgroepen soms vijf jaar om een album uit te brengen, The Beatles slagen hier in zes luttele maanden in.
De verhalen, de legendes en de kleine voetnoten rond de opnamen van het album zijn bekend — The Beatles zorgen zelf voor hun composities, er is weinig of geen inbreng van anderen. John zorgt dan ook voor wrevel bij de andere groepsleden als hij Yoko meebrengt in het heiligdom (hun opnamestudio) tijdens de opnames. John wijst de ‘fruitige’ liedjes van Paul openlijk af. George brengt zijn goede vriend Eric Clapton mee om te spelen op ‘While My Guitar Gently Wheeps’. George Martin is het hele gedoe, de trammelant beu, hij heeft er echt genoeg van.
Muzikaal maakt het Witte Album een einde aan de vlekkeloze samenwerking van Lennon en McCartney, de verschillen in het maken van muziek blijken overduidelijk. Hun nooit eerder geziene en volmaakte partnerschap is eigenlijk al een tijdje verdwenen.
De liedjes van John op het album reflecteren een diepe melancholie en triestheid, gemixt met sprankeltjes hoop. ‘Dear Prudence’, ‘Julia’ en ‘I’m So Tired’ zijn heel zacht en met een persoonlijke insteek. Blikvangers van Lennon, terwijl ‘Yer Blues’, ‘Sexy Sadie’ en ‘Revolution9’ een gevangen en gekwelde ziel tonen.
De meeste van de creaties van McCartney — zoals ‘Blackbird’, ‘I Will’, ‘Obladi Oblada’ en ‘Martha My Dear’ tonen zijn passie voor rijke melodieuze, feilloze en professionele popmuziek, maar Paul maakt ook het rauwe, hard-rocking ‘Helter Skelter’. Een song over een speeltuin die een gek (Charles Manson) inspireert om een massamoord te plegen.
George Harrison schrijft vier nummers voor het album, onder andere het hierboven genoemde ‘While My Guitar Gently Wheeps’ en ‘Savoy Truffle’ dat vaak vergeten en onderschat wordt.
Zelfs Ringo schrijft een nummer — het charmante maar ook weer snel vergeten ‘Don’t Pass Me By’, een countrydeuntje dat wellicht nooit een plekje zou hebben gekregen op een ander Beatlesalbum.
In het kielzog van het Witte Album overleven The Beatles nog een jaar, maar - het verrottingsproces is al ingezet (en oh wat een prachtig verrottingsproces is dat!) - in september 1969 is het echt voorbij.
Volgens tegenwoordige beoordelingen van de Beatlescatalogus worden ‘Revolver’, ‘Sgt. Pepper ’s Heart Club Band’ en ‘Abbey Road’ vaak als hun beste album bestempeld. Maar iedereen en vooral dan de criticasters lijken te vergeten dat het Witte Album de grenzen van de popmuziek heeft verbreed en opengezet ...in de geschiedenis doet niemand eerder dit.
(bron: ibt.co.uk)
(vert: janien nuijten-colans)
