Een 16-jarige Voorburgse jongen met een camera kon beginjaren 70 gewoon doorlopen tot aan de kleedkamer van Paul McCartney. Het was het begin van een bijzondere band tussen de (ex)Beatle en obsessief verzamelaar Fenno Werkman.
Ia, hoe kwam het nou, dat hij als tiener zo in de smaak viel bij Linda McCartney? Fenno Werkman, nu 59 jaar, moet er even over nadenken. 'Ik ben gewoon lief. In die tijd waarschijnlijk ook naïef en vertederend. En ik ben te vertrouwen. Backstage-foto's heb ik nooit gepubliceerd. Dat zal het misschien geweest zijn.'
Eén gesprek met Fenno Werkman -bekend van de obscure filmpjes uit De nacht van de popmuziek - begint traditioneel met een beschrijving van de ruimte waar het plaatsvindt. In dit geval een opslagruimte aan de rand van Den Haag, boven een garage waar honderden filmblikken liggen opgestapeld, waaruit de eigenaar zelf nog geregeld verbaasd iets tevoorschijn trekt. 'Hé, hier ligt nog een onbekende film van Ringo Starr!' Voor de stellages staan een oude Bentley ('Heb ik Cliff Richard nog in rondgereden') en een oude Londense black cab, bekend uit de Top 2000-reportages. Daarvoor en daarachter memorabilia ('mijn wieg') en roestende filmblikken die nog uitgezocht en gedigitaliseerd moeten worden. 'Schitterend spul, opgehaald in Oekraïne.' Werkman is de enthousiaste, obsessieve verzamelaar zonder wie muziekclips, speelfilms en zelfs beelden van de maanlanding 'die Nasa niet meer heeft' onherroepelijk verloren zouden gaan.
Hij zit bijna letterlijk op goud, helemaal als hij een paar originele gouden albums van The Beatles uit een kast trekt om zijn bijzondere band met McCartney te onderstrepen. Die band begon in 1972, als de dan16-jarige amateurfotograaf en Beatles-fan Fenno Werkzaa uit Voorburg zich in Rotterdam meldt bij een concert van Wings, de dan net opgerichte band van Paul McCartney. 'In die tijd was niet heel moeilijk om met de band in contact te komen, zeker niet met een camera. Linda, toen de vrouw van McCartney, was ook fotograaf, we raakten aan de praat over bepaalde camera-merken. Ze vond me leuk. De dag na het concert zorgde ik ervoor dat de afgedrukte foto's bij hen op ontbijttafel lagen. Dat maakten ze maar zelden mee.'
Het contact met Linda bijft ('bellen, beetje schrijven') en als Werkman, wiens ouders ook een huis Engeland hebben, steeds vaker opduikt bij concerten begint er iets moois te groeien.
Wings ontpopt zich na een kwakkelende start tot een stadionvuller, met dank aan het inmiddels klassieke album Band on the Run. Fenno: 'In 1975 kreeg ik via Linda te horen dat Wings op tournee ging in Amerika. Daar was ik nog nooit geweest. Via mijn ouders, die niet onbemiddeld waren, kreeg ik geld voor tickets. Ik heb drie shows gezien, waaronder het concert in Seattle, waar een deel van het album Wings Over America en de concertfilm is opgenomen. In Amerika heb ik echte Beatle-mania meegemaakt. Krijsende vrouwen, meiden die het hotel probeerden binnen te komen. Ik heb met fans gesproken die orgasmes hadden gekregen tijdens Beatles-concerten. En die nu, soms zelf met hun kinderen, weer kwamen kijken of ze dat opnieuw lukte. Ik heb dat nog geprobeerd vast te leggen, maar dat was not done in die tijd.'
Waar Paul hem eerst als 'nuisance' ziet, wordt Werkman snel opgenomen in de entourage van de McCartneys. 'Ik heb de dochters, Mary en Stella, nog typical Dutch sweets als stroopwafels, drop en pepernoten leren eten. Drop vonden ze vies, maar de pepernoten vielen in de smaak. Jaren later, toen ik Mary weer eens tegenkwam, vroeg ze er meteen naar.
Duizenden foto's moet Werkman in de jaren 70 geschoten hebben van Wings en McCartney. Front- en backstage. Die laatste foto's krijgen we nooit te zien, 'te privé.' De rest haalt hij ook zelden tevoorschijn. Toen ik voor Harry de Winters programma Wintertijd werkte, heb ik bij een Beatles-aflevering met Robert ten Brink door mij geschoten portretten opgehangen, vond ik wel leuk.' De bij dit stuk afgebeelde foto's zijn nooit eerder afgedrukt. Waarom eigenlijk niet? 'Ik vind het een mooi idee dat er veel ongepubliceerd materiaal is van Paul. En ik heb de foto's nooit voor het geld of de erkenning gemaakt. De band die ik heb gekregen met Paul en Linda, die in 1998 overleed, heeft tot veel mooie dingen geleidt. Af en toe laat ik 's wat zien van mijn materiaal. Dat heb ik van Linda geleerd, je moet niet meteen alles willen publiceren.'
VLEUGELSPELERS
Paul McCartney en Wings spreken nog steeds jonge muzikanten aan. Van Bertolf Lentink (35) en Yorick van Norden (29) verschenen onlangs nieuwe albums waarop de McCartney-invloed duidelijk hoorbaar is. Wat zijn hun favoriete Wings-momenten? Yorick: 'Een van de eerste singles van Wings was 'Hi, hi, hi' uit 1972, dat vanwege de drugs- en seksverwijzingen onmiddellijk door de BBC in de ban werd gedaan. Als reactie nam McCartney een versie op van het kinderliedje 'Mary had a little lamb', met prachtige melodie. Het werd totaal niet begrepen, men zag het als knieval. Later deed Paul nog een keer zoiets met 'Muil of Kintyre', het meest kitscherige nummer ooit, dat hij opnam middenin de punk-tijd. Bewust.'
Bertolf: 'Op Youtube staat een mooie versie van 'Little woman love', dat tijdens de tour van 1975-76 werd gespeeld. Heel swingend, met Paul op piano, haast achteloos maar zo goed! Echt een verborgen parel. Staat niet op het live-album, en zit pok niet in de film. 'Maybe lm amazed' wel. Daarin laat McCartney horen waarom hij de beste rockzanger ooit is, met een stem waarmee hij kan strelen, schreeuwen en ook nog de hoogte mee in kan.
(Bron: VaraGids 44-2015)
