Precies 50 jaar geleden, in het jaar dat ze 17 hits scoorden, raasden The Beatles 45 uur lang door Nederland. Ze deden een tv-optreden, een chaotische rondvaart door Amsterdam en twee veel besproken concerten in Veilinghal Op Hoop van Zegen in Blokker.
Op Schiphol was het knokken met de politie, tijdens de rondvaart door Amsterdam sprongen waaghalzen van bruggen om dichterbij te komen en tijdens de uiteindelijke concerten - hun enige in Nederland - was er geen woord te verstaan van wat ze zongen door het gekrijs van de fans. Het tweedaagse verblijf van The Beatles in Nederland, deze week op de kop af 50 jaar geleden, is niet onopgemerkt gebleven.
Degenen die erbij waren, hebben het er nu nog over, wat verklaart dat Nederland deze weken wordt overspoeld met exposities, boeken, programma's en concerten waarin wordt teruggeblikt op het roemruchte verblijf van George Harrison, John Lennon, Paul McCartney en inval-drummer Jimmie Nicol, die de overspannen Ringo Starr verving.
In Treslong in Hillegom waren de vier op 5 juni 1964 te gast tijdens een speciale VARA-uitzending. Presentator Herman Stok (nu 86) bevond zich op de tribune waar het publiek vragen mocht stellen. Zijn collega Berend Boudewijn (77) probeerde zinnige antwoorden op die vragen te krijgen van The Beatles.
Boudewijn, toen werkzaam voor de VARA, was gevraagd omdat hij vloeiend Engels sprak. „Die hele dag was een hectische affaire," zegt hij nu. „Herman Stok werd besprongen door fans met vragen. Ik zat in de relatieve kalmte aan de bar met drie Beatles en aanhangsel Jimmie Nicol, wiens glas met cola steeds doorzichtiger werd door de cognac die tijdens het interview rondging." Zowel Berend Boudewijn als Herman Stok omschrijft The Beatles als 'ontzettend aardige jongens';
Boudewijn: „Ondanks het feit dat wij, en vooral zij, zich middenin een cycloon bevonden. The Beatles weigerden diplomatieke antwoorden te geven en gebruikten humor die ik kon waarderen. Dat was heel nieuw en bevrijdend. Op de vraag 'Hoe vonden jullie IJsland?' antwoordden ze: 'Rechts naast de VS'."
Verliefd op Ringo
Het publiek in Treslong was een mix van gewone 'teenagers' en notabelen als Kees van Kooten, Wim Kan, Rudi Carell en Jan Nagel. Ook Marga van Praag, toen 17, zat als fan op de tribune. De latere nieuwslezeres, die bekent dat ze verliefd was op Ringo en Nicol maar een afschuwelijke neanderthaler vond, mocht The Beatles één vraag stellen. Wie stopt jullie sokken als jullie op reis zijn?' vroeg ze. Van Praag: „Ik weet niet waarom, maar dat wilde ik toen weten."
Het optreden bij de VARA was onderdeel van een druk tweedaags programma, met twee concerten in de Veilinghal in het West-Friese Blokker en een rondvaart door de Amsterdamse grachten. Eigenlijk was het verblijf van The Beatles in Nederland van begin tot eind chaotisch, herinnert ook Karin Capit zich. Zij was een van de meisjes die onder aan de vliegtuigtrap The Beatles mochten begroeten in Volendams kostuum. „Ik was op George. Ik zette een Volendamse muts op dat prachtige haar van hem en kreeg een kus van hem. Ik was 14. Geloof me: de ultieme leeftijd om een kus te krijgen van George Harrison."
Op Schiphol werd gevochten tussen persfotografen en politie en stond het promenadedek overvol met jeugdige, spijbelende fans. Ook de rondvaart door de grachten één dag later verliep verre van rimpelloos. De kades en de boot waren te vol, er werden papiersnippers en vuurwerk in de boot gegooid en er was een kat- en muisspel tussen politie en jongens die in de grachten sprongen om de boot te bereiken.
Veel 'springers' werden hardhandig uit het water gevist door de politie, maar Arie van Staveren bereikte de boot wél. „Ik hoorde via de transistorradio van de rondvaart," zegt hij 50 jaar later. „Dus wij erheen. Bij de Muntbrug hoorde ik iemand roepen: 100 gulden voor degene die de boot bereikt. Nooit meer gezien, die gast. Enfin, toen ik de boot bereikte, raakte ik in een worsteling verzeild met een agent. Toen mensen massaal begonnen te roepen: 'Trek die joet het water in!' droop hij af. Toen klom ik aan boord en gaf ik die gasten een hand. Die verbaasde blikken vergeet ik nooit meer."
In de kleedkamer
Ook Bill Hoyer en zijn in maart overleden broer Jack kregen de kans om-The Beatles de hand te schudden: een herinnering waar Bill nog elke keer als hij optreedt aan terugdenkt. Als het duo Jack & Bill verzorgden ze het voorprogramma bij het middagconcert in Blokker. „Ik was 12, mijn broer 14, en we speelden in een soort Madurodam-versie van The Blue Diamonds.
Pa en ma brachten ons met de trein van Dordrecht naar het concert. Toen The Beatles eindelijk bij de Veilinghal arriveerden, moesten alle voorprogamma-artiesten - en dat waren er veel - de kleedkamers verlaten. Mijn broer legde zich daar niet bij neer en kwam op het idee zich te verstoppen. The Beatles schrokken zich dood toen we opdoken, maar we hebben wel handen geschud, met ze kunnen kletsen en handtekeningen gekregen op een servetje."
Hoyer zag het concert vanuit de coulissen. „Met goed geluid. Ik ben een van de weinigen die echt iets van de muziek hebben gehoord, want het publiek in de zaal hoorde niets door het gegil van die fans."
De latere nieuwslezer Joop van Zijl (79) deed verslag van het verblijf van The Beatles voor AVRO's Radiojournaal. „Ik werd gestuurd omdat ik de jongste verslaggever was. Hoe bijzonder die dagen waren? Ik heb verslag gedaan van de opening van de Deltawerken, van geboortes en trouwerijen bij leden van het Koninklijk Huis. Dit was er ook zo een uit die categorie. Ik was binnen de Avro wel een van de weinigen die de nieuwswaarde inzag van hun bezoek, want als het aan mijn collega's had gelegen, hadden we geen verslag gedaan."
Het was typerend: lang niet iedereen in Nederland was overtuigd van de capaciteiten van The Beatles.
In 1963, in het programma Top of Flop van Herman Stok, werd de Beatles-hit I Want To Hold Your Hand door de jury, met acteur Henk van Ulsen ('Jammer voor de volksgezondheid') en cabaretier Henk Elsink ('The Beatles? Geef mij de bietenbouwers maar'), nog afgefakkeld.
Volgens Vic van de Reijt (63), uitgever en muziekverzamelaar, was die houding vooral bij de oude generatie schering en inslag. „Er waren ook veel slechte en vervelende persiflages. Komisch duo De Mounties had zich omgedoopt tot The Mounties, Tobi Rix deed ze zogenaamd lollig na met een pruik op.
Absoluut dieptepunt voor onze generatie was nog wel Wim Kan, die van Yellow Submarine 'Jelle kan wel zien' maakte."Met terugwerkende kracht zou je kunnen zeggen dat met de komst van The Beatles de jaren '60 heel voorzichtig waren begonnen. Tot die tijd bepaalden heren van middelbare leeftijd het repertoire van tienersterren als Willeke Alberti.
Nederbeat
The Beatles schreven en bepaalden alles zelf. Van der Reijt: „Jongens gingen in kelders en garages bandjes formeren, en zó ontstonden The Motions, The Golden Earrings, Q.65 en The Outsiders.
Die hele neder-beatstroming: dat was echt de schuld van The Beatles." Herman Stok: „Ik had in '64 nooit gedacht dat The Beatles zo lang mee zouden gaan en zich zo spectaculair zouden ontwikkelen. Ik had ook niet gedacht dat we er 50 jaar later nog niet over uitgepraat waren."
Joop van Zijl: „Ik heb niet veel met popmuziek, maar als het ging om de toen onvermijdelijke keuze tussen The Stones en The Beatles, vond ik The Stones niets en vond ik The Beatles wel wat hebben. Als je muziek gespeeld wordt door de Berliner PHilharmoniker en andere toporkesten, dan kun je toch echt niet beweren dat de Beatlescomposities van laag allooi zijn."
(Bron: AD-2 juni 2014)
